• LOGIN
  • No products in the cart.

NGELI YA U-I /M-MI (SINGULAR AND PLURAL)

Majina katika ngeli hii yanaanza na kiambishi awali M- katika umoja na kiambishi awali Mi- katika wingi.Vilevile upatanisho wake wa kisarufi huchukua kiambishi u- katika umoja na i– katika wingi. (Names in this class begin with prefix M- in singular form and Mi– in plural form.Also its grammatical agreement takes u– as its prefix for singular and i– as its prefix for plural)

Ngeli hii ina makundi yafuatayo: (This class has the following groups)

  1. Majina yanayochukua M– katika umoja na mi– katika wingi. (Names that take m– in singular and mi– in plural.)
  2. Majina ya miti (names of trees)
  3. Majina ya mimea (names of plants)
  4. Sehemu za mwili (some body parts)
  5. Vighairi (exceptions):
  6. Maneno yanayoanza na Mw– katika umoja na Mi– katika wingi. (Names that begin with mw– in singular and mi- in plural)
  7. Maneno mahususi yanayoanza na Mu– katika umoja. (Specific names that begin with mu– in singular form).
  8. A) Majina yanayochukua M- katika umoja na mi- katika wingi.

Umoja                                                                                                wingi                                    

 

Mji (town)                                                                                                miji

Mkoba (a bag)                                                                                        mikoba

Mfano (an example)                                                                             mifano

Mfuko (a bag/pocket)                                                                          mifuko

Mlango (a door)                                                                                    milango

Mlima (a mountain)                                                                            milima

Mzengwe (secretive plot against someone)                                    mizengwe

Mpira (a ball)                                                                                        mipira                                                    Mchakato(procedure)                                                                         michakato                                                            mradi (project)                                                                                     miradi

Mkakati(process)                                                                                 mikakati

Mkate (bread)                                                                                       Mkate

Msikiti (a mosque)                                                                               Misikiti

Muktadha (context)                                                                             mikutadha

Mjarabu (coursework)                                                                         Mijarabu

Mchezo (a game)                                                                                   Michezo

Mswaki (toothbrush)                                                                            Miswaki

Msitu (a forest)                                                                                      Misitu

Mlima(mountain)                                                                                  Milima

Mshahara(salary)                                                                                   Mishahara                                                              Mshipi (a belt)                                                                                         Mishipi

Mchanganyiko (a mixture)                                                                    Michanganyiko

Mkondo (a way created by water/animal/ electricity)                    Mikondo

Mtonesho (condensation)                                                                     Mitonesho

Mshale (an arrow)                                                                                   Mishale

Mkuki (a spear)                                                                                       Mikuki

 

 

 

 

 

Mche (seedling)

Mchafuko (anarchy/riot)

Mchango (contribution)

Mgomo (a strike)

Mdundo (a beat-sound)

Mgomo (a strike/rebellion)

Mhadhara (a lecture)

Mjadala (a debate)

Mjali (a wick)

Mjengo (how someothing is built)

Mji (a town)

Mkahawa (a restaurant)

Mkebe (a tin/container)

Mkeka (a mat)

Mkia (a tail)

Mkojo (urine)

Mkonga (elephant’s trunk)

Mkongojo (walking stick)

Mkonomto (a tributary/distributary)

Mkopo (a loan)

Mkorogo (precipitate)

Mkoromo (a snore)

Mkufu (necklace)

Mkungu (a bunch of banana)

Mkupuo (a sudden swallow)

Mkururo (a line-people)

Mkwaruzo (a scar)

Mkweche (something very old)

Mlahaka (the act to receive someone)

Mlango (a door/gate)

Mlembe (a woman’s pad)

 

Mlimbuko (the first harvest/a surprise)

Mlingano (a comparison)

Mlingoti (a mast)

Mlio (a sound/cry)

Mlipuko (an explosion)

Mlo (a diet/meal)

Mlolongo (aline)

Mlundikano (a heap)

Mmego (a piece of something cut to be swallowed)

Mmonyoko (erosion)

Mnada (an auction)

Mnenguo (the act to shake the bums)

Mnofu (a muscle)

Mnongono (a whisper)

Mnunguniko (dissatisfaction)

Mnuno (angriness)

Mnyambuliko (causative)

Mnyiririko (a snake-walk)

Mnyuso (a jeer)

Mpaka (a boundary)

Mpako (how something is painted)

Mpango (a program/plan/arrangemet)

Mpini (a hoe handle)

Mpunguo (a reduction)                                                                                                                                              Msafara (a caravanMshipa (a blood vessel)

Mshumaa (a candle)

Msimamo (a stand)

Msimu (a season)

Msonyo (a jeer)

Mstari (a line)

Mstari (a line/margin)

Msumari (a nail)

Msumeno (a saw)

Msururu (a line-people)

Mtaa (a street)

Mtaa (a street)

Mtafuno (the act to chew)

Mtagusano (interrelationship)

Mtalaa (curriculum)

Mtale (a sharp knife)

Mtalimbo (crowbar)

Mtambao (a crawl)

Mtambo (an engine)

Mtandao (network)

Mtatago/mtanato (a small wooden bridge on river)

Mtego (a trap)

Mtengo (separation)

Mtetemeko (a shake)

Mto (a river/pillow)

Mtumbwi (a canoe)

Mtungi (a pot)

Mwendo (a walk/journey)

Mzigo (a language/load/burden)

Mzinga (a beehive)

Mzio (a taboo)

Mzizi (a root)

Mzozo (conflict/crisis)

Mzunguko (a rotation/a revolution)

Mchepuko (a shortcut-way)

 

Majina ya miti

Majina ya miti (names of trees)

Mti (tree)

Mnazi (coconut tree)

Mchungwa (orange tree)

Mpeasi (a pear tree)

Mtufaa (apple tree)

Mpapai (papaya tree)

Mndimu (lemon tree)

Mpera (guava tree)

Mpapai (a pawpaw tree)

Mzabibu (grape tree)

Mkarafuu (a clove tree)

Mparachichi (avocado tree)

Mtini (a fig tree)

Mkakasi (a thin tall tree)

Mkwinini (a quinine tree)

Mkokao (cocoa tree)

Mwembe (a mango tree)

Mwaridi (a rose tree)

 

  1. C) Majina ya mimea (Names of plants)

 

Umoja                                    

Mmea (plant)

Mhindi (maize plant)

Mnanasi (a pineapple plant)

Mpunga (rice plant)

Mgomba (banana plant)

Mpamba (cotton plant)

Mbatata (Irish potato plant)

Mtama (sorghum plant)

Mkonge (a sisal plant)

Mua (sugarcane plant)

Mbono (a castor oil plant)

 

  1. D) Sehemu za mwili (Body parts)

 

Umoja                        

Mwili (body)

Mdomo (mouth)

Mguu (leg)

Mkono (hand)

Mfupa (bone)

Moyo (heart)

Mgongo (back)

 

 

  1. E) Vighairi (Exceptions). The following are names that belong to mi-mi/u-i class but do not begin with prefix mi- in singular form. They have mi- as their prefix in plural form.
  2. Maneno yanayoanza na mw- katika umoja na mi- katika wingi.

 

 

Umoja                                                                                                   wingi

Mwaka (a year)                                                                                           miaka

Mwali (light)                                                                                               miali

Mwaliko (invitation)                                                                                 mialiko

Mwamana (trustworthiness)                                                                   miamana

Mwamba (a rock/pillar)                                                                           miamba

Mwandamano (a march)                                                                          miandamano

Mwanga (light ray)                                                                                    mianga

Mwangaza (light)                                                                                       miangaza

Mwango (a door frame)                                                                            miango

Mwangusho (a fall)                                                                                    miangusho

Mwanya (a hole)                                                                                         mianya

Mwasho (itchiness)                                                                                    miasho

Mwatuko (an explosion)                                                                            miatuko

Mwavuli (an umbrella)                                                                              miavuli

Mwayo (a yawn)                                                                                          miayo

Mwelekeo (a direction)                                                                              mielekeo

Mwendeleo (a progress)                                                                            miendeleo

Mwera (a waterlogged)                                                                              miera

Mwereka (kickboxing)                                                                               miereka

Mwezi (month)                                                                                            miezi

Mwiba (thorn)                                                                                             miiba

Mwigo (a mime)                                                                                          miigo

Mwiko (a totem)                                                                                          miiko

Mwiku (a leftover)                                                                                       miiku

Mwimo (a pillar)                                                                                          miimo

Mwinamo (a slop/inclination)                                                                  miinamo

Mwisho (end)                                                                                                miisho

Mwitiko (an echo)                                                                                        miitiko

Mwito (a call)                                                                                                miito

Mwitu (a forest)                                                                                            miitu

Mwogo (a bath)                                                                                             miogo

Mwondoko (a departure)                                                                            miondoko

Mwongo (a decade)                                                                                      miongo

Mwongozo (a guide)                                                                                    miongozo

Mwonjo (a taste)                                                                                          mionjo

Mwono (an opinion/look)                                                                         miono

Mwonzi (a ray)                                                                                             mionzi

Mwosho (a wash)                                                                                        miosho

Myeyuko (a melting)                                                                                  miyeyuko

Myeyusho (process of melting)                                                               miyeyusho

Myugwa (yam plant)                                                                                  miyugwa

Mwogofyo (a situation that causes fear)                                                mimiogofyo

 

  1. Maneno mahususi yanayoanza na mu- /mo-katika umoja.

 Umoja                                                                                   wingi        

Moto (fire)                                                                                   mioto

Muahada (an agreement)                                                         miahada

Muamala (agreement)                                                               miamala

Muamana (trustworthiness)                                                    miamana

Muawana (an offer)                                                                   miawana

Mudiria (constituency/district)                                               midiria

Muhali (something that can cause confusion/fight)           mihali

Muhogo (a cassava)                                                                    mihogo

Muktadha (situation/state)                                                      miktadha

Mundu (a sickle)                                                                         mindu

Mungusinione (a hat)                                                                mingusinione

Munyu (salt)                                                                                minyu

Muono (a look)                                                                           miono

Muswada (a draft)                                                                     miswada

Muujiza (a miracle)                                                                   miujiza

Muumo (a bite)                                                                          miumo

Muunda (a pillar)                                                                      miunda

Muundi a (femur)                                                                      miundi

Muundo (a structure)                                                                miundo

Muungabega (a humerus/armbone)

Muungano (a union)                                                                  miungano

Muungo (a joint/centre)                                                           miungo

Muwa (sugarcane)                                                                     miwa

Muwako (itchingness)                                                              miwako

Muye (a vapor)                                                                           miye

Muziki (a music)                                                                        miziki

Muunganomji (an expanded city with many towns)          miunganomiji

Moza (an arrangement of things in a line)                           mioza

Muadhara (something that can cause shame)                     miadhara

 

UPATANISHO WA KISARUFI (Grammatical agreement)

Majina    (Names) Vimilikishi

(Possessives)

Vionyeshi

(Demonstratives)

Kuwa

(To be)

Vivumishi

(Adjectives)

Umoja Wingi Umoja wingi umoja Wingi umoja wingi
Mti

 

Mkoba

 

Muwa

 

Mji

 

Mwavuli

 

Msumari

 

Miti

 

Mikobami

miwa

 

miji

miavuli

 

misumari

 

wangu (my)

wako (your)

wake (his/her

wetu (ours)

wenu (yours

wao (their)

Yangu

 

Yako

 

Yake

 

Yetu

Ours

Yenu

(your)

Yao

their

 

huu (this)

 

ule (that)

 

huo (that)

 

Hii

these

ile

those

 

hiyo

those

 

ni (is)

 

si

(is not)

Mzuri (good)

 

Mdogo (small)

 

Mrefu (long)

 

Mchafu(dirty

Mfupi (short)

 

Mizuri

 

Midogo

 

 

Mirefu

 

Michafu

 

Mifupi

 

 

Sentensi  katika umoja

  1. Mti mzuri huu ni wangu. (This good tree is mine)
  2. Mkoba mdogo ule ni wako. (That small bag is yours)
  3. Mua mwembamba huo ni wake (That thin sugarcane is his/hers)
  4. Mji mdogo huu ni wetu (This small town is ours).
  5. Mwavule mchafu ule ni wake. (That dirty umbrella is his)
  6. Msumari huu ni mfupi. (This nail is short)

 Matumizi ya u-i kama viambishi vya umoja na wingi (The usage of u-i as prefixes of singular and plural.

UMOJA WINGI
Majina Kiwakilishi (U-) Majina Kiwakilishi (I-)
Mti

Mkoba

Mwavuli

Mkono

Msumari

Mtihani

Mlango

Umeanguka

Umepotea

Ulichafuka

Ulivunjika

Utaharibika

Utachukuliwa

Umefungika

Miti

Mikoba

Miavuli

Mikono

Misumari

Mitihani

Milango

 

Imeanguka

Imepotea

Imechafuka

Imevunjika

Imeharibika

Imechukuliwa

Imefunguka

 

                

Umoja                                                                         Wingi 

  1. Mti umeanguka chini .                               Miti imeanguka chini.

(The tree has fallen down)                           (The trees have fallen down)

  1. Mkoba wangu umepotea.                         Mikoba yetu imepotea.

(My bag has gotten lost)                               (My bags have gotten lost)

  1. Mwavuli ule ulichafuka                             Miavule ile ilichafuka.

(That umbrella got dirty)                             (Those umbrellas got dirty)

 

 

 

Courses

Featured Downloads